Είναι Δευτέρα πρωί, κάθεσαι στο γραφείο προσπαθώντας να προετοιμαστείς για άλλη μια έντονη μέρα εργασίας. Οι υποχρεώσεις συσσωρεύονται και δεν έχεις το κίνητρο για να ασχοληθείς. Μοιάζει σαν ο νους να έβαλε φρένο στο να ανταποκριθείς σε όλες αυτές τις υποχρεώσεις.
Δεν ξέρεις αν είσαι αγχωμένος ή αν νιώθεις να βυθίζεσαι στη θλίψη. Αυτό που αντιλαμβάνεσαι είναι ότι κάτι δεν πάει καλά.
Αυτό που νιώθω είναι άγχος ή burn out-επαγγελματική εξουθένωση;
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο άγχος και στο burn out-επαγγελματική εξουθένωση. Το άγχος συνδέεται με υπερενασχόληση ενώ το burn out-επαγγελματική εξουθένωση με απομάκρυνση από τις υποχρεώσεις.
Στο burn out-επαγγελματική εξουθένωση επικρατεί η αίσθηση ότι κανείς δεν έχει κάτι άλλο να προσφέρει. Στο άγχος τα πράγματα αλλάζουν όταν η πηγή του στρες έχει απαλειφθεί.
Τα σημάδια του burnout-επαγγελματικής εξουθένωσης
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους Freudenburger και North υπάρχουν 12 σημάδια τα οποία είναι τα εξής:
- Υπέρμετρη φιλοδοξία: Οι στόχοι μοιάζουν μη ρεαλιστικοί
- Υπερβολικός φόρτος εργασίας: Πίεση να καταφέρει κανείς όλο και περισσότερα
- Παραμέληση του εαυτού: Παραμέληση των προσωπικών αναγκών
- Θυματοποίηση: Απόδοση ευθυνών σε άλλους ή στις καταστάσεις
- Έλλειψη χρόνου: Όλος ο χρόνος αφιερώνεται στην εργασία
- Άρνηση: Μη αποδοχή της δυσκολίας, του burn out και συνέχιση απόδοσης ευθύνης στις καταστάσεις
- Απόσυρση: Έλλειψη νοήματος και απομάκρυνσης από τους γύρω
- Αλλαγές συμπεριφοράς: επιθετικότητα, εστίαση σε δυσάρεστα συναισθήματα
- Αποπραγματοποίηση: Αποσύνδεση από τον εαυτό, το περιβάλλον, σαν να παρατηρεί κανείς τον εαυτό του από απόσταση
- Απόγνωση: Αίσθημα κενότητας
- Κατάθλιψη: Χωρίς ελπίδα
- Σωματική ή συναισθηματική εξάντληση: έντονη σωματική κούραση ή πόνος
Επειδή το burnout-επαγγελματική εξουθένωση εκδηλώνεται σταδιακά, μπορεί να μην παρατηρήσουμε τα συμπτώματα τα οποία είναι τα εξής:
- Σωματική ή συναισθηματική εξάντληση
- ανυπομονησία, ευερεθιστότητα, ματαίωση
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- έλλειψη κινήτρου στην υλοποίηση στόχων
- έλλειψη νοήματος
- ανάγκη αποφυγής της πραγματικότητας
- ανάγκη απόσυρσης από τους γύρω
- δυσκολίες στον ύπνο
- χρήση ουσιών, αλκοόλ
- δυσκολίες στις σχέσεις
- Ευαισθησία σε πιθανές ασθένειες
Ποιοι μπορεί να εμφανίσουν burnout-επαγγελματική εξουθένωση;
Συνήθως το burn out-επαγγελματική εξουθένωση εμφανίζεται στο χώρο της εργασίας, σε περιβάλλοντα φροντίδας άλλων ανθρώπων. Επίσης οι ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, οι σχέσεις, τα οικογενειακά θέματα, οι κοινωνικές πιέσεις, οι δυσκολίες στον ύπνο, η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή, οι υψηλές προσδοκίες, άλλες ψυχολογικές δυσκολίες, τα δυσλειτουργικά εργασιακά περιβάλλοντα, η απαίτηση συνεχούς απόδοσης υπό πίεση, τα εξαντλητικά ωράρια εργασίας αποτελούν παράγοντες κινδύνου.
Επιπλέον κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ατόμων αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του burn out-επαγγελματική εξουθένωση όπως: εργασιομανείς, τελειομανείς, απαισιόδοξοι, με έλλειψη υποστηρικτικού δικτύου, όσοι θέλουν να ευχαριστούν πάντα τους άλλους.
Αντιμετώπιση του burnout-επαγγελματική εξουθένωση
- Συζητώ για αυτές τις δυσκολίες με άτομα που εμπιστεύομαι π.χ. από την οικογένεια, τους φίλους, συνεργάτες ή με ένα ειδικό ψυχικής υγείας. Εάν δεν υπάρχει διαθεσιμότητα από τα παραπάνω άτομα τότε είναι βοηθητική η καταγραφή των σκέψεων, συναισθημάτων σε ένα φύλλο χαρτί για να αποτυπώσω όσα βιώνω.
- Φροντίζω να κοιμάμαι αρκετά για να γεμίζω ενέργεια. Επίσης χρειάζεται να τηρώ ένα σταθερό ωράριο ύπνου και να έχω μια ρουτίνα ήπιων ρυθμών πριν τον ύπνο.
- Υιοθετώ καλή διατροφή η οποία ενισχύει τη διάθεση και την ενέργεια π.χ. Η βιταμίνη β12 λειτουργεί καθοριστικά στο μεταβολισμό της σεροτονίνης η οποία βοηθά στη ρύθμιση της διάθεσης.
- Ασκούμαι τακτικά για να μειώσω το άγχος, να ενισχύσω την πεσμένη διάθεση, να τονώσω την αυτοπεποίθηση και τις γνωστικές λειτουργίες.
- Εξοικονομώ χρόνο για τον εαυτό μου κάνοντας πράγματα που με ευχαριστούν.
- Θέτω όρια, λέγοντας “όχι” όπου χρειάζεται.
- Ζητώ βοήθεια καθώς δε χρειάζεται να τα κάνουμε όλα μόνοι μας.
Χρειάζεται να τονίσω ότι είναι σημαντικό να λειτουργούμε συμπονετικά προς τον εαυτό μας όταν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις. Είναι απαραίτητο να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας πώς το να βιώνουμε burn out-επαγγελματική εξουθένωση δε σημαίνει ότι είμαστε ανίκανοι να διαχειριστούμε τις προκλήσεις της ζωής αλλά ότι έχουμε ανάγκη να υιοθετήσουμε μια νέα στρατηγική που θα μας οδηγήσει σε υγιείς ισορροπίες.