Τα όρια είναι οι προσωπικοί κανόνες που θέτουμε στις σχέσεις μας. Αφορούν όλες τις σχέσεις και μπορεί να είναι υγιή ή όχι, συνειδητά ή όχι, αναγνωρισμένα ή όχι.
Τα όρια αφορούν:
- το φυσικό χώρο και το σώμα μας
- τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας
- τα χρήματα και τα αποκτήματά μας
- το χρόνο μας
- την ενέργειά μας
Τα όρια στις σχέσεις μας αφορούν:
- το οικογενειακό περιβάλλον
- το φιλικό περιβάλλον
- τις συντροφικές σχέσεις
- τις συναδελφικές σχέσεις
- τις γειτονικές σχέσεις
- τις εκπαιδευτικές σχέσεις με δασκάλους ή μέντορες
- την ευρύτερη κοινότητα στην οποία ανήκουμε
Σε κάθε είδους σχέση η θέσπιση υγιών ορίων προστατεύει την ψυχική, συναισθηματική και σωματική υγεία μας. Βέβαια η θέσπιση ορίων δεν είναι πάντα καλοδεχούμενη από όλους, ιδιαίτερα όταν κάποια άτομα έχουν μάθει να χειραγωγούν, εκμεταλλεύονται τους άλλους. Παρόλα αυτά η θέσπιση ορίων αποτελεί βασική προϋπόθεση στις σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού.
Όταν κάποιος παραβιάζει τα όρια μας τότε αντιλαμβανόμαστε αν τα όρια που έχουμε θέσει είναι ικανά να μας προστατεύσουν ή όχι.
Τα θέματα που σχετίζονται με τη θέσπιση ορίων είναι τα εξής:
- Το να ζητώ τη συγκατάθεση του άλλου, ιδιαίτερα στις συντροφικές σχέσεις αλλά και στις υπόλοιπες.
- Το πότε και από ποιον επιθυμώ να εκφράσει τη γνώμη του για μένα
- Η αυτονομία όπου καθένας μπορεί να ενεργήσει βάσει της βούλησής του π.χ. Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν αποκτώντας μεγαλύτερη αυτονομία στις αποφάσεις που λαμβάνουν για εκείνα
- Συζήτηση ευαίσθητων θεμάτων όπου χρειάζεται να τίθενται όρια σε σχέση με το πώς και πότε αυτά θα συζητούνται
- Το πότε επιλέγω να βοηθώ τους γύρω μου δίχως να λειτουργώ εις βάρος του εαυτού μου
Τα οφέλη της θέσπισης ορίων είναι τα εξής:
- Εκπλήρωση των αναγκών μας καθώς έχουμε τον απαραίτητο χρόνο, χώρο και ενέργεια για την κάλυψη αυτών
- Τόνωση της αυτοεκτίμησής μας δίνοντας προτεραιότητα στον εαυτό μας και στην αυτοαξία μας
- Αυτεπίγνωση καθώς εστιάζουμε στο τί μας αρέσει και τί όχι, τί αυξάνει και τί μειώνει την ενέργειά μας, πόσο χρόνο χρειαζόμαστε για εμάς και πόσο μαζί με άλλους
- Μείωση του άγχους καθώς το να επικοινωνήσω ξεκάθαρα τα όρια μου προλαμβάνει πιθανές συγκρούσεις
Για να θέσω τα όρια μου είναι απαραίτητο να το κάνω με απλό και κατανοητό τρόπο όπου χρειάζεται:
- Nα εκφράζομαι στο πρώτο πρόσωπο, “εγώ” π.χ. Αντί να πω “δε με εκτιμάς” μπορώ να πω “εγώ δυσκολεύομαι να ετοιμάζω κάθε μέρα το γεύμα μας και προτιμώ να το ετοιμάζω 4 φορές την εβδομάδα” ώστε με αυτό τον τρόπο να εκφράσω τις ανάγκες μου
- Να λέω “όχι” δίχως να απολογούμαι, χωρίς ενοχές.
- Να εκφράζω άμεσα το όριο μου, να το επικοινωνώ στους άλλους στο πλαίσιο αμοιβαίου σεβασμού στη σχέση με τους γύρω μου
Η θέσπιση ορίων στις συντροφικές σχέσεις μπορεί να αφορά τη διαχείριση των συγκρούσεων, την κατανομή των ρόλων, τί μπορεί ή δε μπορεί να κάνει ο/η σύντροφος με ή χωρίς τη συγκατάθεση του/ης άλλου/ης συντρόφου, τη λήψη αποφάσεων σε οικονομικά θέματα, το πώς λαμβάνονται σοβαρές αποφάσεις οι οποίες σχετίζονται με μετακόμιση σε άλλη πόλη, αλλαγή εργασίας.
Η θέσπιση ορίων στις φιλικές σχέσεις σχετίζεται με τον αμοιβαίο σεβασμό, το χρόνο που αφιερώνει καθένας/μιά σε μια φιλία, την άνεση έκφρασης του “όχι” δίχως επίκριση, την ελευθερία μοιράσματος σκέψεων, συναισθημάτων, εμπειριών δίχως πίεση.
Η θέσπιση ορίων στις οικογενειακές σχέσεις είναι σημαντική καθώς κάποιες φορές μπορεί κανείς να θέλει να ικανοποιεί συνεχώς την οικογένειά του εις βάρος του εαυτού του. Οπότε είναι απαραίτητο να εκφραστεί η ανάγκη διαφύλαξης του προσωπικού χώρου, χρόνου, ιδιωτικότητας, ελευθερίας επιλογών.
Εν κατακλείδι τα όρια είναι ένα σημαντικό εργαλείο αυτοπροστασίας και αυτοφροντίδας σε κάθε είδους υγιής σχέση. Όπως επίσης έχει ιδιαίτερο νόημα να τονιστεί ότι τα όρια βοηθούν σημαντικά στη μείωση του άγχους βάσει όσων αναφέρθηκαν παραπάνω.